Eigen Baas; FNV Zelfstandige bondgenoten, april 2001Vice-voorzitter Piet Jeuken over de belangenvereniging en het zelfstandigenleven

Zelfstandige in ‘stressmanagement en conflictbemiddeling’ Piet Jeuken is vice-voorzitter van FNV Zelfstandige Bondgenoten. De bond – ‘pardon, de belangenvereniging!’ – moet er een voor alle zelfstandigen worden, vindt hij. De leden zijn individuele professionals, die via netwerken opereren. Daar horen nieuwe begrippen en vormen bij, aldus de vice-voorzitter.

Het klinkt nog wat vreemd in de oren, maar het is echt waar. De titel vakbond is passé bij FNV Zelfstandige Bondgenoten. De organisatie presenteert zich nu definitief enkel en alleen als een belangenvereniging. Een vakbond is wat anders. Die is verbonden met de vakbeweging, die opkomt voor de arbeiders in loondienst. Vice-voorzitter Piet Jeuken is zelf ook fervent voorstander van ‘belangenvereniging’. ‘FNV Zelfstandige Bondgenoten is een vereniging, die de belangen behartigt van zelfstandigen zonder personeel.’ Niets meer en niets minder, vindt hij. ‘Ik heb een droom. En daarin zie ik dat wij één organisatie voor zelfstandigen binnen de FNV krijgen. De sectorbenadering, die nu nog sterk leeft bij de vakbeweging, moet daarvoor verlaten worden. Dat moet wat onze organisatie betreft lukken. Wij hebben nog geen traditie, omdat we nog een jong fenomeen zijn. Dat zelfstandigen in de bouw lid worden van een eigen organisatie is het gevolg van de aloude sectorbenadering. Het vormt een belemmering voor zelfstandigen om gezamenlijk de vleugels uit te slaan. Uiteindelijk moet er één belangenvereniging komen.’ Hij citeert ter illustratie en ter onderbouwing van zijn betoog een gedeelte uit de Internationale: ‘Sterf gij oude vormen en gedachten’. De tijden zijn veranderd en de vakbeweging moet daarin mee, vindt Jeuken. ‘De economie kenmerkt zich steeds meer door diensten en netwerken. Daarin passen zelfstandigen heel goed. Dat zie je ook aan onze twaalfhonderd leden. Die komen voor de helft uit de zakelijke dienstverlening.’

Individuele professional

Het getuigt volgens Jeuken van visie bij FNV Bondgenoten om het initiatief te nemen tot oprichting van FNV Zelfstandige Bondgenoten. ‘Zo kan ervaring worden opgedaan met het organiseren van een nieuwe groep op de arbeidsmarkt.

FNV Zelfstandige Bondgenoten en FNV Bondgenoten verhouden zich nu als de muis tot de olifant. De olifant kan stampen en de aarde laten trillen, maar de muis is veel wendbaarder en flexibeler.’ De belangenvereniging moet dat muizige ook wel hebben, vindt hij. De hele economie flexibiliseert immers? Het ‘in je eentje ben je niets, maar samen ben je sterk’ is nog immer belangrijk in zijn ogen. Maar: ‘Je ziet toch een verschuiving van collectiviteit naar individualiteit. In een netwerkeconomie van diensten staat de individuele professional centraal. Die moet je dus op twee dingen aanspreken: op zijn vak en op zijn verbondenheid met soortgenoten in dat netwerkverband.’

Negentien jaar heeft hij – van huis uit bedrijfssocioloog – bij de vakbeweging gezeten. Bij de FNV – en zijn voorlopers – als beleidsmedewerker ontwikkelingssamenwerking en internationele zaken. ‘Mijn hart gaat uit naar de vakbeweging en dat is mede de reden dat ik een van de mede-oprichters was van FNV Zelfstandige Bondgenoten.’ In de jaren tachtig hield de FNV zich bezig met de vraag hoe de vakbeweging organisatorisch en inhoudelijk moest veranderen. Hij was toen secretaris van het vernieuwingsprogramma FNV 2000. ‘Als adagium hanteer ik altijd nog: als de vakbeweging vandaag niet zou bestaan, zou ik hem morgen nog oprichten. Maar wel met een eigentijds programma natuurlijk.’ Bij de oprichting van FNV Zelfstandige Bondgenoten in 1999 stond hij dan ook vooraan om deze belangenbehartiger voor zelfstandigen in het leven te roepen. ‘Als snel werd ik in het bestuur gekozen en later tot vice-voorzitter.’

Doorzetter

Hoewel hij een groot deel van zijn werkzame leven in loondienst heeft doorgebracht, kwam daar toch het moment dat hij eigen baas werd. Dat was in 1999. In de voorbije jaren zat Jeuken geruime tijd – een jaar of acht – in de lokale politiek voor de PvdA. Ook was hij in deze partij landelijk actief. Daarnaast werkte hij zeven jaar bij de gemeentelijke overheid. De rest van zijn tijd verbleef hij binnen de gelederen van de vakbeweging. ‘Dan komt er een moment dat je wel eens iets anders wilt. Ik heb ervaring opgedaan in de politiek, bij de overheid, op internationaal terrein en in de vakbeweging. Dat waren allemaal grote verbanden. Ontbrekende schakel in mijn loopbaan was het individu en de kleine groep. Terwijl ik wel heb gezien dat er juist op dit terrein nog heel veel te doen is. Tot mijn vijfenvijftigste ben ik loondienst geweest. Je leeftijd wordt op zo’n moment als je zwakke kant ervaren. Daarom vroeg ik me af wat de kracht is van mensen van mijn leeftijd. Je moet dingen doen die passen bij je levensfase, vind ik. En waar is een 55-jarige goed in? Precies, in mensen coachen en helpen op basis van zijn opgedane ervaring. Ook in conflictbemiddeling kan hij daarom vaak zijn mannetje staan. Wilde ik hier wat mee doen, dan paste het ondernemerschap daar het beste bij, hoewel dat natuurlijk ook zijn prijs heeft. Je moet wel een doorzetter zijn.’ Nu doet Jeuken in ‘persoonlijke ontwikkeling, coaching, stressmanagement en conflictbemiddeling’ via zijn onderneming O-LENG, waarvan zijn partner Willie Roncken medefirmant is.
‘Ondernemer zijn is fantastisch. Ik ben een optimist en ontwikkelaar en dat past daar goed bij.’ Hij volgde bij de Kamer van Koophandel een aantal cursussen – ‘die bieden we inmiddels als belangenvereniging zelf aan’. Zijn partner had toen al een praktijk voor psychotherapie. ‘Die is dus ook ondernemer en zelfstandige. Dat helpt enorm, daar kon ik toen mooi van profiteren.’ Een berg rekeningen in een bijna mythisch geworden schoenendoos is er bij hem niet bij. ‘Als het zover komt, dan is het goed mis. Toch moet ik me er wel toe dwingen de administratie goed te doen. Dat is ter bescherming van mezelf. Het is routinewerk en dat ligt niet in mijn aard. Ik gebruik een administratief systeem en dan is het goed te doen.’

Zelfreflectie

Aan den lijve heeft hij ervaren dat voor een zelfstandige privé en werk heel dicht bij elkaar liggen. Meer dan in loondienst waar een werknemer om vijf uur de deur achter zich dicht slaat en daarmee zijn werk achter zich laat. Hoewel, dat verandert ook, signaleert hij. ‘Thuiswerkers kampen ook met dit probleem en de werknemer van de toekomst zal steeds meer op een zelfstandige gaan lijken’. Vanuit zijn praktijk kan hij wel een advies geven. ‘Spreek met jezelf of je partner af minstens een keer per jaar de zaken bewust eens op een rijtje te zetten. Hoe ging het de afgelopen tijd met de verhouding werk en privé? Gun je zelf de tijd om af en toe even stil te staan. Dit lukt niet tussen de soep en aardappelen door tijdens de avondmaaltijd, is mijn ervaring. Het beste kun je er even tussenuit gaan. Anders versloffen al de goede voornemens snel. Als je dingen wilt veranderen in je leven, dan lukt dat eerder als je de steun van je partner hebt. Dat is nog belangrijker voor degenen die samen een bedrijf hebben. Zelfstandigen die veel zelfkennis hebben, in staat zijn tot zelfreflectie en daardoor hun sterke en zwakke kanten kennen, die hebben de toekomst.’

Streamer: ‘Gun je zelf de tijd om af en toe even stil te staan’

Streamer: ‘Ondernemer zijn is fantastisch. Ik ben een optimist en ontwikkelaar en dat past daar goed bij.’

Fotobijschrift: Piet Jeuken: ‘Mijn hart gaat uit naar de vakbeweging en dat is mede de reden dat ik een van de mede-oprichters was van FNV Zelfstandige Bondgenoten’

Fotocredit: Foto Peter Smulders