O-LENG uitgave, januari 2002

Samen met uw levenspartner of collega

Door drs. Piet Jeuken en drs. Willie Roncken

U bent trots op het vak van apotheker en u doet uw werk over het algemeen met plezier. De ontwikkeling van het vak stelt wel nieuwe eisen aan uw persoon en het werk trekt een wissel op uw privé leven.
Herkent u dit?
Misschien loopt u aan tegen eigen gezondheid- en functioneringsrisico’s?
En heeft u te weinig tijd voor familie, vrienden of voor ontspanning?
Bezinning op de balans werk-privé en uw persoonlijke ontwikkeling kan nieuwe energie opleveren voor uw beroeps- en uw persoonlijk leven.
Doet u wel de goede dingen en doet u de dingen goed?.

Farmaceutische patiëntenzorg
Het vak van apotheker verschuift richting voorlichting, advies en begeleiding.
De voorzitter van de KNMP drs. Martin L.A. Favié wees er in zijn jaarrede tijdens het KNMP congres in oktober 2001 op dat deze verandering ook een basis in de wet zal krijgen. De apotheker wordt onder de werkingssfeer gebracht van de Wet op de Geneeskundige Behandelingsovereenkomst- WGBO. Via een eigen behandelingsovereenkomst met de patiënt, wordt hij/zij nu ook formeel verantwoordelijk voor het resultaat van de farmacotherapie.
Prof.dr. Cees J. de Blaey nam daarop al een voorschot in zijn rede uitgesproken bij de aanvaarding van het ambt van bijzonder hoogleraar farmaceutische patiëntenzorg aan de Universiteit Utrecht op 7 juni 2000. Hij pleit, naast de medische diagnose, voor een farmaceutische diagnose door de apotheker. Vanuit het perspectief van geneesmiddelengebruik wordt daarin het probleem van de patiënt geanalyseerd en een behandelplan opgesteld. Deze actieve, medebehandelende rol stelt bijzondere eisen aan de opleiding van apothekers, aldus De Blaey. Hij wil dat onderwerpen als menselijk gedrag, sociologie, filosofie en ethiek verweven worden in de farmacie studie. En ook in de bijscholing.

Andere eisen
Deze verandering van het vak stelt ook nog ándere eisen aan de kwaliteit en deskundigheid van de apotheker. De medebehandelende rol van de apotheker vraagt om een nieuwe samenwerking met huisartsen en medisch specialisten. Favié plaatste in zijn jaarrede een veelzeggende verzuchting: “In de wet staat dat er informatie moet worden uitgewisseld, maar er zijn helaas geen sancties bij het niet-naleven”. Onderhandelen en conflicthantering zijn daarbij nuttige vaardigheden om farmaceutische patiëntenzorg tot een succes te maken.

Maar de apotheker zou ook naar zichzelf kunnen kijken, naar de gewenste attitude en communicatievaardigheden. En vooral naar zelfkennis als belangrijke voorwaarde voor een goede communicatie met de patiënt.
Om als apotheker in de toekomst succesvol te blijven is het zinnig nieuwe bronnen van energie aan te boren. Daarmee doelen wij op de balans werk-privé en de persoonlijke ontwikkeling van de professional.

Balans werk-privé
In opdracht van een arbeidsongeschiktheids verzekeraar deed het Instituut voor Communicatie Research in 1998 een onderzoek onder medische professionals. Daaruit bleek dat de meerderheid van de Nederlandse huisartsen, specialisten, dierenartsen en tandartsen een stressvol leven leidt. Ze vinden dat ze erg hard moeten werken. Ze hebben weinig tijd voor hun familie en vrienden. Ze komen weinig of niet toe aan ontspanning. Bovendien krijgen ze te maken met toenemende druk van de overheid, kritische patiënten en kritisch personeel.
Er zijn geen aanleiding te veronderstellen dat de openbare apotheker een uitzondering vormt op dit patroon. Druk, druk, druk gaat ook bij apothekers hand in hand met moe, moe, moe. Dat klemt temeer wanneer de levenspartner ook een eigen carrière nastreeft. Wanneer het paar ook nog kinderen wil opvoeden, wordt het alsmaar lastiger een juiste balans te vinden tussen jezelf, het werk en het gezin. Wanneer het hapert aan één kant, beïnvloedt het vaak de andere kant in negatieve zin. Daarentegen levert een positieve wisselwerking tussen het werk en het privé leven energie voor twee werelden.

Persoonlijk Ontwikkeling
Persoonlijk Ontwikkeling voor werk en privé vraagt ruimte voor bezinning en voor het zoeken van antwoorden op nieuwe eisen. Het is een vorm van stressmanagement die gezondheids- en functioneringsproblemen kan voorkomen. Apothekers die een goed beeld hebben van wat ze met hun eigen leven willen en kunnen, gaan beter om met de voortdurende veranderingen in de gezondheidszorg en hun beroepsuitoefening. Stilstaan bij de combinatie van beroeps-en persoonlijk leven is daarvoor belangrijk. Het is nodig tijd uit te trekken voor de beantwoording van vragen als: ben ik goed bezig en met de goede dingen, voor mezelf en voor mijn omgeving? En dat in verschillende beroeps- en levensfasen.

Tijdige aandacht voor persoonlijk ontwikkeling werkt preventief, kan negatieve stress verminderen en daarmee de epidemische toename van burn-out een halt toe roepen.
Het resultaat van de bezinning over de balans werk-privé kan vertaald worden in een Persoonlijk Ontwikkelingsplan voor werk én privé.

Bezinning
Die bezinning kan individueel gebeuren of samen met collega’s.
Een bijzonder vorm is bezinning samen met de levenspartner en in een kleine groep.
Meerdere malen is aangetoond dat sociale ondersteuning werkt als een buffer tegen negatieve stress bij grote spanningen. Wanneer iemand hechte en betekenisvolle relaties heeft, is er een mogelijkheid om over problemen te praten. De privé relatie komt daarvoor als eerste in aanmerking. Een goede communicatie en het uiten van gevoelens zijn daarvoor belangrijk.

Het ultieme medicijn
“Het ultieme medicijn bent uzelf. U bepaalt wat het beste voor u is” zei prof. de Blaey in zijn inaugurale rede tegen de patiënten. Hij sprak over de farmaceutische patiëntenzorg.
Dezelfde woorden zijn ook van toepassing op de apothekers zelf.
De krachtigste bron van energie zit in uzelf.
Een eigentijds antwoord op de uitdagingen van uw werk is om de vakinhoudelijke farmaceutische kennis aan te vullen met persoonlijke vaardigheden en inzicht in uw eigen persoon.

Drs. Piet Jeuken is bedrijfssocioloog, stressmanager en NMI mediator
Drs. Willie Roncken is gezondheidspsycholoog en psychotherapeut