GPD pers; Utrechts Dagblad, 29 januari 2001door Margreet Fogteloo

De vruchten van werkende ouders smaken nogal eens wrang. Om te voorkomen dat tweeverdieners onder druk van hun agenda kopje ondergaan kunnen koppels op cursus bij O-leng onder het motto ‘één relatie-twee carrieres’. Op zoek naar een gezonde balans tussen werk en prive.

Moeder van drie kinderen zit op haar enige vrije dag in de week op een bankje aan de rand van de kinderspeelplaats. Met één oog let ze op de schommels terwijl op haar gsm haar collega ratelt over een rapport dat niet duidelijk is. Als ze eindelijk neer kan leggen, trilt het mobieltje opnieuw met een andere collega aan de lijn terwijl de kinderen beginnen te jengelen om een koekje. Het is een dagelijks voorbeeld van een werkende ouder (vader of moeder) die tracht gezin en werk zo prettig mogelijk te combineren. Maar eenvoudig is dat niet altijd, gezien het ideaalbeeld waar veel mensen zich aan meten. Een inspirerende relatie, kinderen (tegenwoordig weer minstens 2), een voorspoedige carriere, rijk sociaal-maatschappelijk leven, een mooi huis plus tuin, het moet allemaal leiden tot financiele vooruitgang, zelfontplooiing, zelfbewustzijn en vooral: geluk. Het lijkt allemaal een kwestie van kiezen -want we zijn individueler en vrijer dan ooit- maar ondertussen is hard werken en veel geld verdienen de norm geworden.

“Bovendien eisen de snelle economische ontwikkelingen steeds meer van de werkende mens: flexibele inzet, permanent beschikbaar zijn, mede mogelijk door de mobiele telefoon, aanpassen aan nieuwe omstandigheden en blijven bijleren. Het werktempo ligt veel hoger dan vroeger. Die prestatiedruk kan bij tweeverdieners fataal uitpakken. Het leven wordt één race tegen de klok. Geen rust, altijd moe in bed vallen. Mensen kunnen zichzelf, en elkaar, in deze hogedrukspan totaal kwijt raken. De balans tussen werk en prive is zoek. Zo’n situatie kan op den duur ertoe leiden dat mensen het bijltje er helemaal bij neer gooien”, vertelt drs Piet Jeuken (57) die samen met zijn levenspartner drs Willie Roncken (55) een cursus is gestart om echtparen te helpen meer evenwicht te vinden in hun leven.”Want chronische ruzie, echtscheiding, burn-out, de wao, het hoeft echt niet zo ver te komen”, menen Jeuken en Roncken. ‘O-leng, managementtraining voor werkende partners’ luidt de titel van deze nieuwe cursus, die staat voor de afkorting ‘Onderhoud van Lichaam en Geest’, of te wel: hoe krijg je grip op je eigen leven en meer begrip voor elkaars leven.

In drie losse sessies gaan zes stellen onder leiding van het ‘modelkoppel’ Jeuken-Roncken aan de slag. Met behulp van communicatieoefeningen leren mensen duidelijker hun prioriteiten te formuleren . “Keuzes maken en daarover met elkaar prettig onderhandelen, daar draait het om. Formuleer maar eens hardop voor elkaar wat belangrijk is. Vaak zijn ze daarvan niet eens van elkaar op de hoogte . Deelnemers krijgen het maken van een prioriteitenlijstje als huiswerk mee”, vertelt Roncken die kan bogen op jarenlange ervaring als psychotherapeut.

Uit alle individuele gevallen valt volgens Roncken een globale conclusie te trekkken dat, ondanks de vrouwenemancipatie, het klassieke rollenpatroon nog steeds grote druk legt op het gezinscollectief. Vrouwen zijn –weinig verrassend- relatiegerichter en mannen individueler ingesteld. Voor mannen staat op nummer één van het eisenlijstje vaak: meer invulling kunnen geven aan mijn vrijheidsgevoel, voor vrouwen juist: meer samen doen met elkaar en het gezin. Vooral op dit punt ligt in het dagelijkse verkeer een bron van ergenissen en conflicten. Het structurele plaatje ziet er bijvoorbeeld als volgt uit: man vertrekt in zijn eentje op zaterdagochtend naar het sportveld, vrouw gaat met de hele schraar kinderen de boodschappen doen. Door de week: man vergadert lang, vrouw haalt na haar werkdag de kinderen op, kookt, wast, stopt kinderen in bad en eindigt uitgeput op de bank. Statistieken laten zien dat van de werkende vrouwen meer dan de helft bij de komst van het tweede kind minder werkt en uiteindelijk helemaal afhaakt. Roncken:” Dit soort patronen veroorzaken enorme frustraties”.

“Iedereen moet naar binnen, in plaats van naar buiten durven te kijken”, vult drs Jeuken zijn partner aan. Als stressmanager en conflictbemiddelaar kan Jeuken terugkijken op een gevarieerde loopbaan binnen het bedrijfsleven, de vakbond en de politiek. “Wat wil ik nou echt, welke waarden vind ik echt belangrijk, het zijn moeilijke vragen die vaak gemaskeerd worden door meer te willen verdienen en meer te willen bezitten. Het interessante is dat uit onderzoek blijkt dat er geen verband bestaat tussen geluksbeleving en meer inkomen. Welzijn is juist het gevolg van persoonlijke, emotionele zaken als ‘geborgen voelen’, ‘erkend zijn door de directe omgeving’ of ‘trots zijn op de kinderen’”.

Dit soort inzichten weet iedereen stiekem natuurlijk wel. De kwestie is eerder hoe je je kunt onttrekken aan die dagelijkse sleur, werkdruk en plichten, zonder dat het roer meteen helemaal om moet. “Herstel vormt het sleutelwoord”, weet Jeuken. “Deelnemers vertel ik altijd eerst het verhaal van het stresshormoon. Iedere veeleisende inspanning vraagt om compensatie. Als dat structureel niet gebeurt, krijg je, net als in de sport, verschijnselen van mentale uitputting. Dus raad ik aan om iedere dag op zoek te gaan naar herstelmomenten. Sla bijvoorbeeld lunchpauzes nooit over. Ga eens even naar buiten frisse lucht happen. Doorbreek werktijden, zover dat mogelijk is. En: zoek herstel dieper dan alleen goede nachtrust nemen of een weekend op de bank hangen. Ga terug naar bronnen, door bijvoorbeeld te lezen hoe filosofen omgaan met mensenlijke dillema’s. “.

Jeuken sluit, zo luidt zijn stellige overtuiging, aan bij een nieuwe trend in het bedrijfsleven dat managers willen investeren in het welzijn van de werknemer. “Dat inzicht wordt vooral ingegeven uit economische belang. Bijna een miljoen mensen zitten in de wao –mede als gevolg van de werkdruk- en de vergrijzing neemt toe. Door de krapte op de arbeidsmarkt wordt de werkgever wel gedwongen extra zorg te besteden aan het welzijn van de mens. Het beleid van de werkgever zal preventief moeten zijn. Dat betekent meer dan een fitnessroom in de kelder. In Amerika zie je bijvoorbeeld dat filosofen oprukken in het bedrijfsleven, die mensen aanzetten te discussieren over morele vraagstukken. Het omgaan met relaties, het vinden van betekenis en doel in het leven kan vanuit de werkvloer gestimuleerd worden. Geen pillen, maar Plato en Socrates, noemen ze dat in Amerika.”.

Jeuken hoopt dat zijn O-leng ‘filosofie’ door bedrijven opgenomen gaat worden in het normale aanbod van bedrijsfcursussen. “Niet alleen voor de tweeverdienende dertiger, maar ook voor de herbezinnende veertiger en de met motivatie kampende vijftiger”.

Tot voor zo’n tien jaar geleden zouden dit soort denkbeelden over ‘zingeving, werken aan persoonlijke onderhoud’ weggewimpeld worden met de woorden ‘doe dat maar in je vrije tijd’. Inmiddels veranderen de verhoudingen in de samenleving steeds meer richting vermenging van prive en werk. “Veel mensen ervaren dat als een negatieve alles-opslokkende situatie. Maar door een cultuuromslag van werkgever en werknemer kan dat veranderen. Beide zijn gebaat bij meer balans en rust”.