Herinneringen van Piet Jeuken, secretaris FNV 2000

Hans Pont en de vernieuwing
van de vakbeweging

Oud-FNV-voorzitter Hans Pont is gestorven. Het emotioneert me. Uiterlijk was hij een nette burgerman, van binnen een visionair en onorthodox. Ik leerde hem van dichtbij kennen, als secretaris van het toekomstproject FNV 2000.  Twee jaar slechts van 1986-1988

Hans Pont hanteerde voor de vernieuwing van de vakbeweging twee bijzondere bestuurlijke richtlijnen:

1. Neem als uitgangspunt dat de vakbeweging zijn tijd heeft gehad. Met het toekomstproject FNV 2000 moeten wij bewijzen dat het tegendeel waar is.
   Een heftig en prikkelend uitgangspunt van de voorzitter van de grootste vakcentrale in Nederland.
2. Loop niet midden over de weg want daar loopt iedereen. Zoek de berm op, daar bloeien de mooiste bloemen

Zijn onorthodoxe geest en vrije denken was zeer geschikt om leiding te geven aan de noodzakelijke vernieuwing van de vakbeweging. Maar hij bleek zijn tijd (te) ver vooruit te zijn. Het zat niet in zijn aard om in het midden van de weg te lopen en wist onvoldoende te binden. In 1988 legde hij teleurgesteld het voorzitterschap van de FNV neer.

In 1986 constateerde de studie De FNV over 14 jaar dat de FNV geen afspiegeling was van de samenstelling van de beroepsbevolking. NRC-jounalist Menno Tamminga constateert in De vuist van de vakbond, Een recente geschiedenis (De Bezige Bij, Amsterdam 2017) dat dit in 2017 nog steeds het geval is. De Nederlandse vakbeweging is er nog steeds niet in geslaagd in het huidige neo- liberale tijdsgewicht overtuigend te laten zien dat organisatie nodig blijft voor de behartiging van individuele belangen.

Radicaal anders denken

In zijn baanbrekend studie Gratis geld voor iedereen ( 2014) die inmiddels in veel talen is vertaald en internationaal opzien heeft gebaard, breekt de jonge historicus Rutger Bregman een lans voor twee oplossingsrichtingen

• Korter werken
  Er komt geen werk meer voor iedereen, dus moet het bestaande werk eerlijker verdeeld worden.

• Basisinkomen van ongeveer euro 1.000,- per persoon, te beginnen boven 18 jaar. Om de armoede op te heffen en om de groeiende maatschappelijke tweedeling tegen te gaan. Het geld is er, het moet alleen anders verdeeld worden. De burgers die in de armoedeval terecht zijn gekomen of om een andere reden maatschappelijk zijn afgehaakt, worden gemotiveerd om weer aan te haken. De positie op de arbeidsmarkt van allen wordt sterker omdat niet uitsluitend vanwege het geld een baan geaccepteerd moet worden.
  Naarmate de maatschappelijke onvrede groter wordt, zal het draagvlak voor radicaler veranderingen toenemen. Al was het maar uit verlicht eigenbelang van hen die aan de touwtjes trekken.

De vakbeweging heeft opnieuw mensen als Hans Pont nodig. Die dwars denken en handelen in deze revolutionaire tijd. Om de aansluiting met de samenleving te hervinden.

Piet Jeuken
Oud-secretaris van FNV 2000

Juni 2017